Eens in de zoveel tijd staat er een muzikant op, die de geschiedenis van het instrument opnieuw schrijft. Zoals Louis Armstrong, Yehudi Menuhin, Charlie Parker, Yo-Yo Ma, Jimi Hendrix en Jaco Pastorius dat deden. De ontwikkeling van hun instrument zou daarna nooit meer hetzelfde zijn. Stijliconen die genres overstijgen en miljoenen liefhebbers weten te raken met hun zeggingskracht, visie en virtuositeit. En daarmee niet alleen het geluid bepalen van hele muziekstromingen, maar de stem zijn van generaties.

Meestersaxofonist Michael Brecker (1949-2007) hoort zeker in dit rijtje thuis. Hij groeide op in een muzikale familie, werd ‘aangestoken’ door Cannonball en Coltrane en bleef zijn leven lang verder zoeken. Tot aan het eind van zijn leven nam hij lessen, bleef hij nieuwsgierig, gretig en gepassioneerd bezig met ontwikkeling en verbetering. Onbewust manoeuvreerde hij zich steeds in de positie van pionier — van held van miljoenen muziekliefhebbers en collega’s. Bijna alles wat hij in zijn ontdekkingstocht ondernam, veranderde in goud. In weer een nieuw hoofdstuk vol met bezielde, briljante en avontuurlijke saxofoonmuziek.

Zijn spel is natuurlijk de rode draad: sprankelend, buitengewoon virtuoos, briljant, ontembaar gedreven. Zijn geluid herken je uit duizenden. Wie niet wordt overdonderd door zijn technische escapades, wordt geroerd door zijn beladen, in de rhythm & blues gewortelde, kraakheldere toon. Anderen bewonderden zijn vrijgevochten spirit. Op zijn eerste solo-album Michael Brecker (1987) kwam het allemaal samen.

“His greatest playing transcended idioms or genres. It was an absolute marriage of incredible technique with deep feeling and soul.” zei zijn broer Randy eens. En die kan het weten.

De rol van held wilde de boomlange Mike Brecker niet spelen. Liever werkte hij in stilte verder. Samen met Randy bijvoorbeeld, in The Brecker Brothers, in Dreams, in de groepen van jazzlegendes Horace Silver, Hal Galper, Chick Corea en Herbie Hancock. Als sleutelfiguur in de loft scene begin jaren zeventig, in de big band van Thad Jones en Mel Lewis, als eigenaar van de club Seventh Avenue South, als gun for hire studiomuzikant en sideman met de groten der aarde, van Paul Simon tot James Taylor en Quincy Jones, van Frank Zappa tot Pat Metheny en Frank Sinatra, van Steely Dan en Cameo tot McCoy Tyner, van Bruce Springsteen tot Joni Mitchell en de Saturday Night Live Band. Natuurlijk met zijn eigen groepen, als lid van Steps en later Steps Ahead. Met zijn onwaarschijnlijk mooie solo-concerten.

De muziektechnologie was hij lichtjaren vooruit, met zijn introductie van de EWI, een revolutionaire blaassynthesizer waarop hij ook een eigen geluid creëerde en waarmee hij zelfs met akkoorden improviseerde. De muziek uit West-Afrika en de Balkan: ook dat zocht Brecker allemaal op. Hij bleef nooit waar hij was. Brecker vond zichzelf steeds opnieuw uit.

Eén ding moet je niet doen: mij vragen om een top 10. Dan ben ik minstens een maand kwijt om me door honderden cd’s, elpees, mp3’s en cassettes met bootlegs heen te worstelen. En daarna moet ik nog eens vijf weken vrij nemen om alles te luisteren op YouTube. Dat doe je me toch niet aan?

Hij is mijn grootste held. Wie wil er nu niet Michael Brecker zijn? Maar dat gaat niet. Je kunt wel een loopje van hem uitzoeken. Of zijn solo uit je hoofd leren. Of zijn articulatie. Misschien kun je zelfs zijn geluid een beetje imiteren. Of zijn timing. Maar dan sla je de plank mis. Verder dan een glimp kom je niet.

Brecker was onnavolgbaar. Als alle andere saxofonisten ter wereld na twee weken eindelijk hadden uitgezocht wat Brecker daar nu speelde, was de man zelf alweer drie blokjes om. En dat bijna vier decennia lang. Waar andere musici een artistieke piek bereiken die slechts een paar jaar aanhoudt, bleef Brecker zichzelf maar overtreffen.

Er gaat in mijn leven geen dag voorbij zonder de muziek van Michael Brecker. Zijn werk, zijn gedachtengoed en zijn spirit blijven buitengewoon diepgaand en boeiend. Hoeveel muziek hij ook heeft opgenomen als leider of begeleider, hoe eindeloos hij ook wordt geëerd en geïmiteerd, hoezeer hij zich zelf ook aanpaste aan zijn muzikale omgeving, met elke beschrijving of elke kwalificatie doen we hem tekort.

Van Michael Brecker is er maar één.

Met dank aan Louis Gerrits. Check ook de besloten Facebook groep In Honor of Michael Brecker (je kunt je aanmelden). Bedankt Ben Rodenburg voor de YouTube playlist.

Geschreven op uitnodiging van Didi Hardenberg, samensteller van Perfect Michael Brecker op Perfects.nl