Ornette Coleman is de pionier van de free jazz. Begin jaren zestig veroorzaakte hij een revolutie met radicale ideeën over melodie, ritme, harmonie, vorm en structuur. Enkele dagen geleden overleed hij. Hebben we hem wel op waarde geschat?
Ook al werd zijn muziek niet door iedereen omarmd, Coleman was buitengewoon belangrijk voor de ontwikkeling van de jazz. Leonard Bernstein noemde hem een genie. Hele generaties hebben zijn gedachtengoed verder ontwikkeld. Een voorbeeld daarvan is Pat Metheny. Ook in Nederland is de muzikale stroming die door hem werd ingezet, zeer sterk voelbaar.
Welk terrein moest Ornette Coleman overwinnen? Welke muzikale dogma’s hij moest weerstaan? Zijn missie was uniek. Zijn ideeën leven onverminderd voort. Ter illustratie verzamelde ik wat geluids- en beeldmateriaal van deze held.
‘The theme you play at the start of a number is the territory, and what comes after, which may have very little to do with it, is the adventure!’ — Ornette Coleman
Made in America
In de vrij onbekende documentaire Ornette: Made in America (Shirley Clarke, 1984) komen er snippets voorbij uit zijn leven en werk, over een tijdspanne van maar liefst twintig jaar. Er zijn interviews met onder andere William S. Burroughs, Buckminster Fuller, Ed Blackwell, Robert Palmer, George Russell, John Rockwell, Don Cherry and Denardo Coleman. De film bevat ook delen uit Skies of America van Ornette samen met het Fort Worth Symphony Orchestra.
‘Ornette said: “These are the chord changes I hear underneath this melody, the way I heard them when I wrote it. When we start to play, after the theme, when I start to improvise, you make up the chord changes that you hear.” And I thought: somebody is finally giving me permission to do what I’ve been hearing all this time. We started to play and a whole new world openend up for me. It was like being born again. I hear music so much more deeply. A desperate urgency to improvise completely new. We talked about playing music as if you’ve never heard music before.’ — Charlie Haden in The Adventure
