Wie in eigen beheer een cd wil uitbrengen en een krappe beurs heeft, kent vast wel de indianenverhalen over het ‘omzeilen’ van Buma Stemra.
Spoiler alert: het is géén goed idee.
Hieronder leg ik je uit waarom.
Als je je cd in het buitenland laat drukken, ben je goedkoper uit, hoor je wel eens. Maar is dat wel zo? En wat schiet je daarmee op?
Natuurlijk kun je je cd laten drukken in het buitenland. Bijvoorbeeld in Litouwen. Of misschien wel in Papoea-Nieuw-Guinea. Kijk maar even. Misschien ben je dan een paar honderd euro goedkoper uit. Alles wat je tenslotte kunt besparen is meegenomen.
Zo kun je ook de Stemra omzeilen. Scheelt ook weer geld. – denkt men.
Ik ga je uit de droom helpen. Het is niet waar. Het is onverstandig. En je neemt een groot risico. De prijs die je betaalt voor dat risico, is hoog. Veel hoger dan de paar tientjes die je goedkoper uit zou zijn. Ik zal je vertellen waarom.
Risico’s
Een cd laten drukken voor weinig in Verweggistan, het lijkt in eerste instantie misschien aantrekkelijk. Maar wat doe je als er iets mis gaat?
Het maken van een cd is een vak. Glassmastering is een vak. Mooi drukwerk maken is een vak. En dat vak goed uitoefenen, kunnen ze in het buitenland natuurlijk ook. Daar gaat het niet om. Je muziek verdient het beste. Alles draait om details.
Als er iets niet goed gaat, rij je niet even langs om naar een proefdruk te kijken. Wie in het Nederlands al niet gewend is om te praten over kleurprofielen, CMYK en Pantone solid coated, krijgt het in een vreemde taal al helemaal moeilijk.
Prijzen
Hoe zit het met de prijs? Oké, je werkt met een buitenlands bedrijf, dus je hoeft geen BTW voor te schieten. Maar zijn de prijzen in het buitenland werkelijk zoveel lager dan in Nederland? Wake up. Ook dat is veranderd.
De concurrentie in Nederland is moordend. Daardoor zijn de prijzen in Nederland juist heel laag geworden. Er is nauwelijks meer verschil met het buitenland. Dat is dus een fabeltje. Profiteer ervan.
Kijk om je heen en ga onderhandelen. Bovendien: buitenlandse bedrijven werken vaak met koeriers. Daar ligt ook een risico. Met een beetje pech krijg je nog een leuke naheffingsaanslag van de douane. Daar gaat je ‘winst’.
Liever in kleine oplage laten drukken? Dat is inmiddels heel gebruikelijk. Er zijn veel bedrijven die deze flexibiliteit bieden. Ik heb zelf fijne ervaringen met Theo van de Multi Media Company. Prima prijs, uitstekende producten, super service.
Stemra
Dan het Stemra verhaal. Ik snap wel waarom mensen zoeken naar een manier dat te omzeilen. Vroeger was het namelijk heel veel geld. Soms meer dan duizend euro per productie. Dat moest je ‘even’ voorschieten. Het bedrag voor je eigen composities kreeg je later wel weer terug, niks aan de hand. Maar zo’n bedrag drukt behoorlijk op de begroting. Nét op het moment dat je al zoveel geld aan het uitgeven bent. Tegenwoordig ligt het heel anders. Wat je betaalt aan Stemra hoeft niet de wereld te kosten. Bovendien: wat toen zo was, is nog steeds zo: Stemra omzeilen is illegaal. Niet doen dus. Iets laten drukken waar je officieel geen toestemming voor hebt, mag niet. Waarom gebeurt het dan? De Stemra is omslachtig, mee eens. Het krampachtig via het buitenland doen, dat is omslachtig.
Wie muziek uitbrengt in eigen beheer, heeft met de Buma te maken.
Dat een werk van jou is, is een gegeven. Daar hoef je niets voor te doen. De auteurswet bepaalt dat — met uitzondering uiteraard van plagiaat — dat zodra je iets gemaakt hebt, je automatisch. Maar wil je eigen werk uitbrengen, dan moet je het eerst laten registreren. Pas daarna kun je inkomsten uit die rechten kunt claimen.
Stel dat je muziek op de radio wordt gedraaid, maar je werk is niet aangemeld? Dan kun je fluiten naar je centen.
Verdien je eindelijk een beetje geld met je werk, krijg je het niet uitbetaald. Dat zou balen zijn!
Buma
Omdat inkomsten uit het gebruik (exploitatie) van je werk via de Buma lopen, heb je de Buma nodig. Het aanmelden van je werk ben je aan jezelf verplicht als auteur. Maar niet aaleen aan jezelf, ook aan andere componisten, tekstschrijvers en muziekuitgevers. Bovendien ben je dat verplicht als producent. Je bent namelijk eindverantwoordelijk. Dat lijkt heel ingewikkeld. Maar dat valt mee. Wat moet je doen? Lid worden van de Buma, nummers aanmelden, details invullen, namen van de componist, klaar. Na de aanmelding bij de Buma heb je te maken met de Stemra. Die richt zich op het vermenigvuldigen van muziek, de zogenaamde mechanische rechten. In Jip en Janneke-taal: via de Stemra regel je toestemming. Zodat je die werken mag uitbrengen op bijvoorbeeld een cd of dvd, en mag vermenigvuldigen. Als producent bereken je, samen met de Stemra, de vergoeding die auteurs hiervoor gaan ontvangen (dat hun werk op jouw cd staat). Dat hangt voor een deel af van je verkoopprijs. En van het aantal dat je voor verkoop aanbiedt. Vaak ben je ook zelf auteur.
Online regelen
Dat Stemra-gedeelte krijg je dus later terug (minus 25%). Je schiet het hele Stemra-bedrag eerst voor, als je in eigen beheer een cd maakt.
Zonder de Stemra-licentie is in Nederland verboden om werk te vermenigvuldigen. Zonder deze licentie zullen Nederlandse cd-perserijen je opdracht dus niet aannemen.
Die licentie kun je gemakkelijk online regelen bij de Stemra zelf. En het is niet zo duur als je denkt. Het systeem van Stemra is spartaans, omslachtig en verouderd, ik geef het toe. Tijd voor verbetering, zeker! Maar tot die tijd kun je het beste slim gebruik maken van het bestaande systeem. Zo is alles netjes geregeld. En dat is een fijn gevoel.
“Vaak ben je ook zelf auteur.
Dat Stemra-gedeelte krijg je dus later terug.
Maar het hele Stemra-bedrag moet je eerst voorschieten als je in eigen beheer een cd maakt.”
—————–
je krijgt niet alles terug….Stemra haalt er 25% vanaf!! Dat is wel snel verdiend. 25% is veel
Je krijgt het terug maar inderdaad niet alles. Klopt dus, en helemaal mee eens: veel te duur.
Dat Apple dat vraagt als commissie voor iTunes, is nog te begrijpen. Maar Stemra is eigenlijk alleen administratie.
Het vervelende is ook dat je de 75% (van jezelf) dus voor moet schieten en het soms (meer dan) een jaar duurt voordat dat administratief is verwerkt voordat je het terug krijgt.
Het zou fijn zijn dat, wanneer je eigen materiaal op cd zet, ze bij STEMRA intern de koppeling maken en de 75% gewoon niet in rekening brengen. Dat kan al enorm schelen in het hele kostenverhaal.
prima verhaal – maar wat nu als de Buma je niet wil hebben – gewoon nee zeggen – dan ben je geen dief en heb je nergens voor te vrezen – Buma is een overbodige lastenverzwaring uit de vorige eeuw – weg er mee – net als de Kamer van Koophandel – totaal overbodig en nutteloos instituut
Eens, maar ook oneens.
We zitten in een overgangstijd. Je hebt volledige vrijheid en die is prima te verdedigen. Het auteursrecht is universeel en duidelijk, maar het is niet meer te handhaven.
Toch heeft het weinig zin om ‘tegen’ de Buma te zijn, wanneer je werk op tv wordt gebruikt. Want wie gaat het voor jou innen? Daar is nog geen andere oplossing voor.
Tot die tijd vind ik — en dat adviseer ik ook — dat je gebruik moet maken van wat er is.
Goed verhaal Tom. Een paar verduidelijkingen van mijn kant. Jouw verhaal heeft betrekking op Stemra, die in Nederland de belangen behartigt van auteurs en uitgevers daar waar het hun ‘mechanische rechten’ betreft.
Dat zijn de rechten die te maken hebben met het vastleggen van muziek op een drager. Dat hoeven dus niet alleen cd’s te zijn, maar ook omroepen en producenten van dvd’s betalen mechanische rechten als zij muziek reproduceren. In jouw verhaal komt opeens Buma om de hoek kijken. Dat maakt je verhaal verwarrend. Als uitgever van een cd heb je namelijk met Buma niets te maken. Wel als je naast producent van de cd ook auteur bent van één of meerdere werken die op de cd worden vastgelegd. Wil je namelijk straks geld ontvangen als die cd met jouw werk(en) bijvoorbeeld op de radio wordt gespeeld dan is het handig als je bij Buma bent aangesloten aangezien je anders niets ontvangt. Speel je op jouw cd als uitvoerende alleen maar werken van anderen, en schrijf jezelf helemaal geen muziek, dan is een lidmaatschap van Buma en/of Stemra dus helemaal niet noodzakelijk. Wel is het in dat geval van belang te zorgen dat je je aanmeldt bij SENA. Dat is de organisatie die in Nederland is aangewezen om de rechten van uitvoerenden en producenten te behartigen. Overigens krijg je bij het uitbrengen van een cd met werken van anderen niets van het betaalde bedrag aan Stemra terug. Die centen gaan naar de rechthebbenden van de werken op jouw cd. Staan er wel werken van eigen hand op de cd dan klopt jouw verhaal uiteraard, maar dan nog moet je altijd de afweging maken of het zinvol is om je aan te sluiten bij Buma/Stemra. Ben je niet aangesloten, dan brengt Stemra ook geen vergoeding voor de cd in rekening als daar alleen maar jouw eigen werken op staan en je bent niet bij Stemra aangesloten!
Hans Bergfeld
Bermusico, advies- en bemiddeling muziekrechten
Ik moet zeggen dat er bijzonder weinig van het verhaal klopt. Dat geldt ook voor de reacties. Het lijkt mij bijvoorbeeld niet zo handig om naar Hans Bergfeld te luisteren:
‘Wil je namelijk straks geld ontvangen als die cd met jouw werk(en) bijvoorbeeld op de radio wordt gespeeld dan is het handig als je bij Buma bent aangesloten aangezien je anders niets ontvangt.’
Dit is echt onjuist. Indien je niet bij Buma bent aangesloten, dan moet een radiostation nog steeds toestemming vragen aan de rechthebbende. Dat ben je in dat geval zelf. Het is dan gewoon mogelijk om een vergoeding te vragen.
Doet een radiostation dat niet? Dan is het station strafbaar en kan een schadevergoeding worden geëist.
Stemra omzeilen is overigens niet per se illegaal. Er zijn diverse trucs mogelijk om geheel juridisch correct de afdracht te ontlopen. Denk bijvoorbeeld aan het laten persen van een cd in januari. Een uitschrijving kan per kalenderjaar. Een inschrijving het gehele jaar door. Dit biedt bijvoorbeeld een mogelijkheid.
Goede reactie Gerben. En als al je cd in de horeca gedraaid wordt, dan kun je uiteraard ook alle cafébazen in Nederland langs gaan om geld te vragen voor het draaien van je cd. Zie je het voor je als al die auteurs zelf de omroepen en cafés langs gaan. Ik wens je alvast veel succes bij zo’n actie!
Dat wordt inderdaad wat lastig. Ik stel slechts vast dat het niet zo is dat een auteur zich bij Buma aan moet sluiten, omdat hij anders niets ontvangt.
Bij radio is het zelf exploiteren van de rechten, tot op zekere hoogte, nog zeker doenlijk.
Veel componisten realiseren zich niet dat dit kan, terwijl dit in veel gevallen werkbaarder is dan een aanmelding bij Buma.
Zelfde geldt voor Stemra: in eigen beheer eigen werk uitbrengen kost 25% van de vergoeding. Als jouw werk op meer cd’s verschijnt, dan is het niet zelden goedkoper om dit toch zelf te regelen. Het kan ook via partijen die niet 25% rekenen voor zelf uitgebrachte cd’s.
Gaat het echt over honderden cd’s? Dan kan het zijn dat het zelf exploiteren echt ondoenlijk begint te worden. Zelfs dan nog zijn er andere bedrijven naast Stemra die dit ook kunnen regelen.
Bij muziek in elke Hema, elk restaurant en elk café ontstaat er inderdaad een probleem. Er zijn geen andere bedrijven die dit mogen doen en het zelf nagaan is natuurlijk fysiek vrij ingewikkeld.
Als je via Creatieve Commons iets uitbrengt dan hoef je toch geen bedrag aan Stemra te betalen aangezien je je eigen werk gewoon mag vermenigvuldigen?
Klopt!
Het wordt steeds ingewikkelder zo. Ik dacht dat bij het persen van een plaat of CD in Nederland, het bedrijf dat de persing doet automatisch de productierechten regelde met STEMRA.
Maar dat hoef je dus bij een eigen productie plaat niet te doen, als je muziek onder CC uitbrengt , hoe zit dat dan precies. Ik dacht hier wijzer te worden, maar heb nu het gevoel dat het juist ingewikkelder wordt.
Vraag 1 is of je auteur bent van de muziek die je wilt uitbrengen.
(1) ja, voor 100%. Dan ben je niemand iets verplicht. De muziek is namelijk jouw eigendom en jij bent de auteur.
(2) ja, maar niet voor 100%. Dan heb je toestemming nodig van de andere auteurs om hun werk uit te brengen. Zonder toestemming is dat zelfs strafbaar.
(3) nee, zie (2): je hebt toestemming nodig.
In de gevallen (2) en (3) ben je verplicht om de toestemming te regelen via de Buma/Stemra. Je kunt online regelen met een digitaal account: niet als auteur, maar als ‘gebruiker’. Wanneer je zelf de Stemra licentie ontvangt, vrijwaar je daarmee bedrijven die dat anders voor je zouden regelen. (Die zijn dat inderdaad verplicht).
Ik ben hierover een boek aan het schrijven, dus mail of bel als je vragen hebt, ik weet er wel iets van 😉 Succes!
Ze doen dat inderdaad. Maar!… IK heb zojuist 500 cd’s besteld en moest een STEMRA-formulier invullen. Daarna checken ze het en aangezien ik CC-licenties heb op mijn werk, komt ik ook niet in hun administratie voor en is het zonder meerprijs.
Daar staat dus wel tegenover dat ik in geval van ge- of misbruik van mijn werk er zelf achteraan zou moeten. Zou leuk zijn als je vanuit een CC-licentie ook een belangenvereniging zou hebben die actief geld kan innen, maar dan een stuk flexibeler dan BUMA en STEMRA. Of dat het wat beter samen kan gaan, zodat je per project flexibel bent in wat voor soort copyright je wilt. CC zou juist een soort onderdeel kunnen zijn van het auteursrecht ipv een tegenpool.
In een conflictsituatie zul je weinig hebben aan de cc-licentie. Dat is precies mijn bezwaar tegen Creative Commons. Het werkt alleen als iedereen bereid is om daaraan mee te werken. Met andere woorden: het is een standaard, een hele mooie zelfs, maar de standaard is niet generiek genoeg, niet groot genoeg. En daardoor niet sterk genoeg om door Stemra als een partij te zien, waarmee ze kunnen samenwerken. Ik vind veel dingen aan de Stemra hopeloos ouderwets. En dit is er één van 🙂
Voor nu: zelf er achteraan gaan wanneer iemand er met jouw werk vandoor gaat, is lastig. (Niet dat Stemra alles kan controleren natuurlijk)
Dat is precies de keuze. Ik ga er niet heel actief achteraanzitten. Maar ik maak dan ook geen rete-commerciële muziek die iedereen zal willen jatten. Die alternatieve filmmaker die het gaat gebruiken voor zijn soundtrack zal me vast even mailen voor gebruik.
Ik zal ook niet balen als het op de radio gedraaid wordt. Sterker nog in het verleden is mijn muziek gebruikt door een Australisch “leftish” radiostation en een Backpacker tv-serie (ook uit Australië). De makers zochten heel braaf contact met mij na het zien van de licentie. Van wederzijds respect kun je natuurlijk niet de huur betalen, maar ik moet het ook vooral van live-optredens hebben en niet van maatwerk.
Wat ook wel interessant is als je begint met uitbrengen: als de componisten en tekstschrijvers niet aangemeld zijn buma/stemra (wat vaak het geval is bij een eigen eerste release), dat je dan niets hoeft te betalen voor een licentie. Buma/stemra helpdesk vertelde me dit zelf aan de telefoon. Het bedrag dat ze vermelden bij aanmaken van een licentie is volgens hen, in dit geval, fictief en er wordt geen factuur verzonden…
PS we laten drukken in Oostenrijk, daar doen ze zo mogelijk nog moeilijker over licenties, dus dat buitenland verhaal gaat zeker niet altijd op 🙂
dank, Dave voor je reacties!