Ik ben van de Music Box-generatie. Dat zorgde ervoor dat de kennismaking met Marvin Gaye zich in omgekeerde volgorde afspeelde: in een Levi’s tv-reclame uit 1986 hoorde ik voor het eerst het nummer I Heard It Through The Grapevine.
Die reclame speelt in de jaren vijftig. Midden in een wasserette kleedt een mooie man zich uit, terwijl hij wordt gadegeslagen door een paar bewonderende vrouwen. Hij gooit al zijn kleding in de machine, op één kledingstuk na.
De stem op de achtergrond is echter niet van Marvin Gaye. Voor deze commercial – en waarschijnlijk om budgettaire redenen – hadden muziekproducers Karl Jenkins en Mike Ratledge het nummer nagemaakt. Leadzanger was Tony Jackson, een achtergrondzanger uit de band van Paul Young.
Met een hele serie commercials hielp Levi’s in de jaren tachtig niet alleen de populariteit van het eigen jeansmerk opnieuw in het zadel, maar ook de carrières van Ben E King, Sam Cooke, The Temptations, Percy Sledge – en Marvin Gaye.
Voor mij een kennismaking met een hele rits aan prachtige oude soulmuziek.
Ter illustratie hier de Levi’s tv-commercial uit 1986 met op de achtergrond I Heard It Through The Grapevine.
Motown
Maar nu waar het om gaat: Marvin Gaye.
Bij Motown Records was Norman Whitfield als huiscomponist en producer verantwoordelijk voor de kwaliteitscontrole van de platenmaatschappij. Hij hield zich bezig met de vraag: welke liedjes zijn goed genoeg om op te nemen?
Grapevine betekent vrij vertaald ‘in de wandelgangen’. De tekst van I Heard It Through The Grapevine is pijnlijk en overzichtelijk tegelijk: lieverd, ik ben je kwijt en ik moest het óók nog van iemand anders horen.
De schurende zang in combinatie met het liedje: wat een sound. Hoe kwam dit nummer tot stand?
Zelf songs schrijven deed Whitfield ook. Samen met zanger Barrett Strong, die ook goede teksten kon schrijven, bedacht hij I Heard It Through The Grapevine. Maar welke Motown-artiest zou het nummer gaan uitbrengen?
De versie van Gladys Knight en haar Pips zag als eerste het levenslicht. Haar snelle, dampende dansversie kwam in september 1967 meteen bovenin de hitlijsten terecht en was daarmee de best verkochte single van Motown.
Intussen liet de release van Marvin Gaye’s versie op zich wachten. Producer Whitfield en Gaye waren het niet eens over de toonsoort. Zelfs Motown-baas Berry Gordy moest eraan te pas komen om de boel te sussen.
De begeleidingspartij werd ingespeeld door The Funk Brothers, zoals de fantastische min of meer anonieme groep sessiemusici wordt genoemd die op tientallen Motown-platen de artiesten begeleidden.
Trombonist Paul Riser, een van de bandleden, had zich intussen ontwikkeld tot een fabelachtig — maar nog steeds vrij onbekend — arrangeur. Voor de strijkers, slagwerkers en koperblazers van The Detroit Symphony Orchestra maakte hij een onvergetelijke orkestratie van I Heard It Through The Grapevine vol bijtende leegte en filmische suspense.
Marvin Gaye in topvorm
Veel later dan gepland en zonder al te veel tam-tam werd I Heard It Through The Grapevine uitgebracht als vierde track op het album In the Groove. Maar de radio-DJ’s draaiden het nummer meteen grijs – wie weet waarom – en toen kon Motown er niet omheen: dit moest ook een single worden.
Het werd uiteindelijk een nog veel grotere hit dan de versie van Gladys Knight. Vanaf de release in oktober 1968 stond de versie van Marvin Gaye zeven weken lang op nummer één. In 1986 kwam het nummer zelfs nóg een keer in de hitparade, dankzij de Levi’s commercial.
Hier hoor je Marvin Gaye in topvorm, misschien wel in zijn beste jaren. Zijn loepzuivere, raspende stem gaat door merg en been. Zijn timing en frasering zijn zo sterk en ‘natural’. Wat een muzikant! Let ook bijvoorbeeld op de snerpende Franse Hoorn in het intro, op de Wurlitzer-piano en op de fraaie samenklanken van het achtergrondkoor The Andantes.
Of goede nummers altijd een hit moeten worden? En of hits altijd goede nummers zijn? Die discussie ga ik niet aan. Maar I Heard It Through The Grapevine is een briljante track van een briljante zanger.
