Wardell Gray, de 'vergeten' tenorsaxofonist

In het rijtje saxofonisten neemt Wardell Gray een bijzondere plaats in. In de jaren ’40 werd hij beschouwd als één van de grootste talenten van de tenorsax. Er is niet veel materiaal van hem opgenomen, hij is relatief onbekend en leefde maar kort. Toch zijn er weinig die zo swingend en tegelijk zo licht en sierlijk spelen als hij. In de documentaire The Forgotten Tenor (1994, dvd) bracht filmmaker Abraham Ravett zijn leven en werk in kaart.

Los Angeles

Wardell Gray (1921-1955) wordt geboren in Oklahoma City. Als tiener speelt hij klarinet. Als hij Lester Young hoort spelen, stapt hij over op de tenor sax. Zijn eerste grote gig is in 1942 met Earl Hines, wiens band bekend staat als een broedplaats van talent. In 1946 verlaat hij Hines en vestigt zich in Los Angeles. Daar speelt de tengere Gray met grootheden als Benny Carter en Billy Eckstine. In de clubs rond Central Avenue ontstaan de beroemde tenor battles met Dexter Gordon. Ze zijn elkaars perfecte kameraad. Gray speelt licht en vloeiend, terwijl de stijl van Dexter wat dikker en trager is. De samenwerking wordt een insiders’ hit en leidt in 1947 tot de opname van het succesvolle The Chase.

Goodman en Basie

Door het succes van The Chase groeit zijn naam. Wardell Gray is geliefd en wordt door veel jongere collega-musici beschouwd als een rolmodel. Benny Goodman heeft in 1947 nét zijn big band ontslagen en wil een kleinere band formeren als hij Gray hoort spelen. The King of Swing lijft hem in als stersolist. Op dat moment is dat – zeker voor een zwarte musicus – één van de beste gigs die je kunt krijgen. Eind jaren ’40 deelt Gray ook het podium met zijn andere held Charlie Parker. In de voetsporen van zijn grote held Lester Young gaat Wardell Gray spelen bij Count Basie. Zijn feature Little Pony wordt beschouwd als een classic uit het Basie repertoire.

Door zijn drugsverslaving zakt hij echter steeds dieper weg. Incidenteel vindt hij zijn oude vorm even terug: een prachtige stijl, waarin hij swing en bebop op met grote verbeeldingskracht en drive verenigt.

Vergeten tenor

Als hij in mei 1955 in Las Vegas is met de band Benny Carter om te spelen op de opening van het Moulin Rouge Hotel, zal hij het concert hij niet meer meemaken. Zijn lichaam wordt gevonden in de woestijn. Wardell Gray is dan nog maar 34 jaar.

Mede op basis van brieven van Wardell Gray’s weduwe Dorothy, maakte filmmaker Abraham Ravett de documentaire Forgotten Tenor (zie de trailer onder).

Een ding is zeker: Wardell Gray zal niet worden vergeten.